Bufferstroken (GLMC4 & 10) 📌

Uitvoeringsregeling bufferstroken derogatiebeschikking

Verbeterde kaartlaag

“De kaart bufferstroken is gebaseerd op een nieuw-ontwikkelde modelmatige benadering voor het classificeren van waterlopen op basis van grondwaterstanden, peilbesluiten en slootdiepte. Deze nieuwe aanpak sluit beter aan bij de werkelijke situatie in het veld, uitgaande van normale (klimatologische) omstandigheden.”

Toelichting verschillende regels m.b.t. bufferstroken

De door de derogatiebeschikking voorgeschreven bufferstroken zijn geen nieuw fenomeen. Het Activiteitenbesluit milieubeheer (hierna: Activiteitenbesluit) bevat al voorschriften over teeltvrije zones. Het doel van een teeltvrije zone is het voorkomen en beperken van de verontreiniging van oppervlaktewaterlichamen door gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen in de open teelt door drift en afspoeling. Op teeltvrije zones mogen dan ook geen meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Ook mag er geen gewas of niet hetzelfde gewas als op de rest van het perceel worden geteeld. Dit geldt niet voor grasland. De breedte van de zones varieert per spuittechniek, teelt en type waterloop waarlangs het perceel ligt en varieert van 25 tot 500 cm. Ook worden er voor verschillende soorten teelten die opwaarts en zijwaarts bespoten worden verschillende breedtes van teeltvrije zones onderscheiden ten aanzien van het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen.

In het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn 2022-2025 (hierna: 7e Actieprogramma) zijn maatregelen opgenomen over bufferstroken. Het 7e Actieprogramma stelt dat in veel delen van Nederland de kwaliteit van het oppervlaktewater nog onvoldoende is en dat het hanteren van bufferstroken langs waterlopen, waar gebruik van mest en gewasbeschermingsmiddelen niet is toegestaan, een doeltreffende manier kan zijn om uit- en afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar water tegen te gaan. In het 7e Actieprogramma wordt beoogd om deze – voor de waterkwaliteit en biodiversiteit bewezen effectieve – maatregel langs meer strekkende kilometers water, en in een bredere vorm, te implementeren dan de teeltvrije zones.

In het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) bevat de Uitvoeringsregeling GLB 2023 twee GLMC’s over bufferstroken. GLMC4 gaat over de aanleg van bufferstroken langs waterlopen, en GLMC10 over de aanleg van bufferstroken langs droge sloten. Het gaat hierbij om bufferstroken waarop geen meststoffen, chemische gewasbeschermingsmiddelen en biociden mogen worden gebruikt. Voor een toelichting over de conditionaliteiten wordt verwezen naar de Uitvoeringsregeling GLB 2023.

De derogatiebeschikking bepaalt dat bufferstroken verplicht zijn op alle landbouwgrond langs waterlopen, dat op een bufferstrook bemesting is verboden, en wat de breedte van de bufferstrook moet zijn. De bepalingen in deze regeling gelden voor alle landbouwpercelen langs waterlopen ongeacht de gewassen op die grond of de gebruikte spuittechniek. De bepalingen zijn van toepassing op alle landbouwers, ongeacht of een landbouwer wel of geen aanvraag doet voor derogatie of GLB. De Wet milieubeheer en Waterwet vormen de grondslag voor deze regeling, omdat het doel van de bufferstrook is om het oppervlaktewater te beschermen. De Meststoffenwet vormt ook een grondslag vanwege de koppeling met de mestplaatsingsruimte.

Overzicht regels bufferstroken

• het Activiteitenbesluit Milieubeheer (nu: het Besluit activiteiten leefomgeving): hier stonden (staan) al regels in m.b.t. bufferstroken; alleen heten ze daar 'teeltvrije zones', wat geen kloppende term is, want je mag op zich gewoon een teelt op die zones hebben staan, mits het een andere teelt is dan op het aangrenzende perceel en mits je geen gewasbescherming/meststoffen gebruikt;

• de Uitvoeringsregeling bufferstroken (nu: Besluit bufferstroken meststoffen): bevat de regels die voortvloeien uit het 7e Actieprogramma Nitraat en de derogatiebeschikking;

• de Uitvoeringsregeling GLB 2023: bevat de regels die voortvloeien uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de Nederlandse uitwerking daarvan in het Nationaal Strategisch Plan.

Harmonisatie wetgeving bufferstroken*

“Het is niet mogelijk gebleken in dit ontwerpbesluit de bepalingen over de breedte van de bufferstroken te harmoniseren met de bepalingen voor de breedte van de teeltvrije zone en zo te komen tot integrale bufferstroken, zoals is gemeld in Kamerbrief 20 januari 2023 (33037, nr. 484). De reden hiervoor is dat de uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de verschillende breedtes niet met elkaar in overeenstemming konden worden gebracht binnen het benodigde tijdspad voor inwerkingtreding van dit besluit. Met dit besluit blijven dan ook afzonderlijke bepalingen voor respectievelijk teeltvrije zones en bufferstroken van kracht. Het streven blijft wel om op termijn te komen tot integrale bufferstroken.”

Hoe wordt er gemeten?

“De bufferstrook wordt gemeten vanaf de insteek van een waterloop. De insteek is het snijpunt van de raaklijnen van het talud en het horizontale maaiveld. De insteek is dus de ‘knik’ tussen talud en maaiveld. Dit is geregeld in artikel 2 eerste lid van de regeling.”

“In een situatie van een flauw talud wordt de bufferstrook gemeten vanaf 100 cm vanaf de waterlijn in de richting van het perceel. Een flauw talud wordt gedefinieerd als een talud dat ten minste 200 cm breed is (schuin met het talud mee gemeten, op de grond) en een hellingshoek die niet steiler is dan 1:3. Waarbij 1 staat voor de hoogte en 3 staat voor de breedte. De waterlijn is de lijn die is aangeduid op kaarten in de Basisregistratie Grootschalige Topografie (hierna: BGT). Vanaf die waterlijn wordt dus een strook van 100 cm aangehouden. Pas na die 100 cm begint de bufferstrook. Deze 100 cm dient om te voorkomen dat de bufferstrook mee schuift met wisselende waterstanden wat het vaststellen van de mestplaatsingsruimte zou bemoeilijken. Dit is geregeld in artikel 2, vijfde lid, van de regeling.”

Taluds als landschapselement

“De grens van landbouwgrond met een sloot ligt bij de insteek van de sloot. De functie van het talud (helling) van een sloot is aan- en afvoer van water. Het talud valt daarom buiten het perceel landbouwgrond.”

“Heeft u een langzaam aflopend talud (flauw talud)? Of helemaal geen talud? Dan houdt u de grens van land met water als perceelgrens aan. Dit geldt vooral voor gebieden met een hoge waterstand, zoals het veenweidegebied.”

Bufferstroken i.r.t. de eco-regeling

Bufferstroken i.r.t. het ANLb

• Pakket 7: ruige mest

• Pakket 55: beperking chemische onkruidbestrijding

• Pakket 39b en 39c: bodemverbetering

• Pakket 46: verbrede bufferstrook

Zie ook

Onderbouwing bufferstroken